Blauwe of witte jurk? Dít verklaart waarom iedereen die virale optische illusies anders ziet

Voor iedereen die geen idee heeft waar dit over gaat (lucky you, dat heeft je een hoop verhitte discussies bespaart), kijk eens naar onderstaande foto. Zie je daar een blauw met zwarte jurk, of een wit met gouden?

Iedereen lijkt iets anders te zien en raakt er, jaren nadat deze jurk voor het eerst is verschenen, nog altijd niet over uitgepraat. Welke kleur is-ie nou? En waar komen die verschillende waarnemingen vandaan? Lees ook: De vrijdagvraag: wie is Joost in de uitdrukking 'Joost mag het weten'? In je hersenpan Goed nieuws, want op allebei de vragen hebben we een antwoord. De jurk op deze foto bestaat echt en dus is de daadwerkelijke kleur te achterhalen. Het verlossende woord (alsjeblieft, kun je alsnog die discussie winnen) is blauw met zwart. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen die een witte jurk ziet, mesjokke is. Hoe dat zit? Nou, daarvoor moeten we niet bij ons zicht, maar bij onze hersenen zijn. We kijken namelijk niet met onze ogen, maar met onze hersenen, zegt wetenschapper Surya Gayet, werkzaam aan de Universiteit Utrecht. Onze ogen zien eigenlijk maar heel weinig. Steek je arm maar eens naar voren en je duim omhoog, zegt Gayet. De breedte van je duim, dat is het enige dat je ogen écht scherp waarnemen. De overige 90 procent? Die vullen je hersenen voor je aan. Omdat elk brein anders is, kan dat zicht bij iedereen anders aangevuld worden en kan ieders waarneming dus verschillen. Ook verwachtingen spelen een grote rol. Als jij verwacht iets te zien, dan vullen je hersenen dat ook zo in. Kijk je bijvoorbeeld naar bovenstaande foto met de verwachting dat je of blauw met zwart of wit met goud gaat zien, dan is de kans vrij klein dat de jurk voor jou ineens felroze blijkt. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld een skipiste, een voorbeeld dat Gayet ook noemt. Ben jij een beginnende skiër en sta je bovenaan een piste, dan is de kans groot dat jij hem als steiler waarneemt dan de professional naast je. De piste lijkt vanuit jouw ogen écht hoger, omdat dat jouw verwachting is. Dit verklaart ook waarom je, als je het ene ziet maar heel hard gaat proberen het andere te zien, dat vaak ook lukt. Toegegeven: bij de jurk is dat wat ingewikkelder, maar bij de meeste optische illusies die aan je uitgelegd worden denk je meteen: oh ja, nu je het zegt! Idem dit(audi)o Met audio werkt het trouwens op dezelfde wijze. Ook daar vullen je hersenen een hoop voor je in en kun je, zodra je je verwachtingen aanpast, ook aanpassen wat je exact hoort. Denk bijvoorbeeld aan het Laurel versus Yanny-fragment. De één hoort duidelijk Laurel, de ander Yanny. Maar hoor je in eerste instantie Yanny en ga je daarna bewust proberen om Laurel te horen, dan lukt dat. De verwachting van je brein is anders, en de waarneming nu ook.

Lees ook: Dianne ziet over een paar jaar niets meer: 'Ineens kwam het besef dat ik mijn dierbaren niet oud zou zien worden' Moraal van het verhaal De les uit dit alles? Wie Is De Mol? heeft gelijk: niets is wat het lijkt en niemand is te vertrouwen. Of misschien is dit een betere: zorg dat die discussie om welke kleur een jurk daadwerkelijk is niet uitloopt op een gevecht in een boksring. Die ander kan ook gelijk hebben, want jullie kunnen allebéi gelijk hebben. Kumbaya, zeggen we dan.