Geïrriteerde ogen, een rood aangelopen gezicht en ademnood. Alana van Aalst (30) was vijftien toen ze merkte dat haar lichaam vergeleken met leeftijdsgenoten anders reageerde op alcohol. Na het drinken van haar eerste glazen – toen nog 'Breezertjes en dat soort suikertroep' – sloegen haar neus en keel dicht. 'De eerste jaren negeerde ik de klachten en dronk ik gewoon mee met mijn vrienden. Maar ik voelde me steeds slechter. Inmiddels kan ik niet eens meer één slok alcohol drinken of ik word knalrood en heb het gevoel dat mijn keel wordt dichtgeknepen.'

Lees ook: Melissa had altijd pijn na het drinken van alcohol. Dat bleek kanker

Het is geen onbekend verschijnsel in de familie. Ook Alana's vader en broer kunnen slecht tegen alcohol. 'Lange tijd had ik geen idee wat het kon zijn. Mijn huisarts kon me niet helpen en ik kende geen soortgelijke verhalen.' Tot ze las over een aandoening genaamd alcohol flush reaction. Dat is een vorm van alcoholintolerantie als gevolg van een genetische afwijking. Kort samengevat: de giftige stof aceetaldehyde hoopt op in haar lichaam, wat kan leiden tot ongemakken zoals een rood hoofd, een verstopte neus, misselijkheid en hoofdpijn. De aandoening wordt ook wel Asian flush genoemd, omdat ze relatief veel voorkomt bij mensen met Aziatisch bloed in de familie. Dit is ook bij Alana het geval: haar vader is kwart Chinees. 'Hij en mijn broer hebben minder ernstige klachten dan ik. Zij kunnen af en toe nog een drankje doen. Ik hoef dat niet te proberen.'

Genetisch pakket Alcoholvrij leven is best een uitdaging in een samenleving waarvan de overgrote meerderheid niet vies is van een borrel op z'n tijd. Hoewel langzaam het besef binnensijpelt dat het sociale glijmiddel niet zo onschuldig is als we dachten en het percentage alcoholgebruikers afneemt, is geheelonthouding nog lang niet het nieuwe normaal. Dat ervaart ook Tess Schut (23), die net als Alana noodgedwongen van de drank afblijft.

Ze was in 2022 uit lunchen met haar moeder toen het helemaal misging. 'Drie dagen ervoor had ik flink gefeest en sindsdien kampte ik met enorme buikpijn. Ik had wel vaker klachten als ik had gedronken, maar dan nam ik pijnstillers en kon ik weer door. Deze keer trok de pijn alleen niet weg. Ik heb op de grond van het toilet zitten huilen van ellende.' Tess werd via de huisartsenpost doorverwezen naar de spoedeisende hulp, waar een verpleegkundige bloed afnam. De uitkomst: acute alvleesklierontsteking, in de medische wereld een pancreatitis genoemd. 'Ik weet nog dat de verpleegkundige zei dat alcoholgebruik de mogelijke oorzaak was en opperde om ermee te stoppen. Ik begon superhard te huilen. Hij is gek, dacht ik. Ik kon toch niet stoppen met drinken?'

Lees ook: Levert Dry January nou écht iets op? We vroegen het een expert

Jaarlijks krijgen ruim tweeduizend mensen in Nederland een acute pancreatitis. In de meeste gevallen wordt de ontsteking veroorzaakt door galstenen. Bij zo'n twintig procent, onder wie bij Tess, is alcohol de boosdoener. 'De ontstekingsreactie is bij de meeste patiënten mild van aard, maar kan in uiterste gevallen fataal zijn,' vertelt Wim Lammers, maag-darm-leverarts in het Erasmus MC. 'Waarom de ene persoon wel en de andere geen acute pancreatitis krijgt na het drinken van alcohol heeft vermoedelijk met allerlei factoren te maken, zoals roken en het genetische pakket.' Is je alvleesklier ooit ontstoken geweest, dan is deze gevoeliger dan voorheen en is er een risico op blijvende schade als je blijft drinken.

Druk van buitenaf Toen Tess na vijf dagen ontslagen werd uit het ziekenhuis, kreeg ze nogmaals de boodschap dat het beter was om van de alcohol af te blijven – vooral de eerste maand. 'Dat interpreteerde ik als: even een maandje rustig aan, daarna de boel weer opstarten,' vertelt ze. 'Ik moet toegeven dat ik zelfs die eerste maand niet heb volgehouden. Als iemand op het terras zei: Ach, je kan toch best een biertje meedrinken?' ging ik al overstag.’

Tess vond een alcoholvrij leven niet te combineren met haar door feestjes uitpuilende agenda. Ze bleef stug doordrinken en belandde opnieuw in het ziekenhuis. 'Toen ik na twee dagen naar huis mocht, keek de arts me aan en zei: 'Volgens mij ben jij een slimme jongedame. Je studeert geneeskunde en hebt nog een heel leven voor je. Waar ben je mee bezig?' Ik wist dat ze gelijk had en moest weer huilen. Deze keer niet omdat ik zelf zo graag wilde doorgaan met drinken – ik was intussen wel klaar met het gezeik – maar ik was als de dood dat mijn leven voor altijd zou veranderen. Ik moest er niet aan denken mijn vrienden te vertellen dat ik niet meer dronk. Ze zouden de nuchtere Tess vast saai vinden. Misschien wilden ze niet eens meer met me op stap.'

Hoe kan het toch dat we zo worden beïnvloed door groepsdruk en verwachtingen als het om alcohol gaat? Waarom dat zo is en hoe je er het best mee om kunt gaan, dat vertelt Michelle van der Horst van het Trimbos-instituut. Je leest het in &C's meinummer 'Prikkels zijn prima' die nu in de winkels ligt, of haal 'm vast hier: