Lisa is al 10,5 jaar verslaafd aan neusspray: 'Ik heb binnenkort de derde ingreep aan mijn neus'

Twaalf was Lisa Smits, toen ze voor het eerst neusspray gebruikte. Gewoon, tegen de verkoudheid. Sindsdien kan ze niet meer zonder.

Lisa (23): 'Het begon heel onschuldig, zoals iedereen weleens neusspray heeft gekocht tegen een verstopte neus. In mijn geval was het een neusspray met xylometazoline. Doordat het zo toegankelijk is en ik zo jong was, had ik niet goed door dat je het maar maximaal zeven dagen achter elkaar mag gebruiken. Ik bleef de spray gewoon gebruiken tot mijn verkoudheid wegging. Alleen: die ging niet meer weg. 

Lees ook: Miriam heeft drie hoogbegaafde kinderen: 'Julius was negen toen hij naar de brugklas ging' Hoe eerder, hoe beter Ik weet niet precies hoe snel je verslaafd raakt aan (xylometazoline-)neusspray, daarvoor is het te lang geleden, maar je lichaam wordt er in ieder geval vrij snel afhankelijk van. Je neus raakt eraan gewend, de werkingsduur van de spray wordt steeds korter en de slijmvliezen in je neus zwellen, nadat ze even verlicht worden, extra op. Als ik niet spray, zit mijn neus meteen dicht. Toen ik op een gegeven moment neusspray mee ging nemen naar school en naar logeerpartijen, kwam het besef: ik kan niet meer zonder. Ik weet niet of dit wel goed is, dacht ik. Toch ging ik pas op mijn zestiende naar de huisarts, wat eigenlijk veel te laat was. Ik had inmiddels al jaren een chronische verkoudheid en mijn neus was er helemaal aan gewend geraakt. In het begin is dat nog niet het geval en is het makkelijker om te stoppen, nu was dat alleen maar lastiger geworden. De huisarts nam me meteen serieus. Blijkbaar zijn er heel veel mensen, steeds meer, die met een neussprayverslaving bij de huisarts belanden. Hij schreef me een speciale spray voor, waarmee ik zou kunnen afbouwen. Ook kun je bijvoorbeeld een tijd maar in één neusgat sprayen, zodat de ander tijd heeft om te herstellen. Er zijn heel veel van dat soort middeltjes en manieren, maar helaas werkten ze niet bij mij, ik denk omdat ik er gewoon te laat bij ben geweest. Ik had me in het begin al moeten afvragen waarom ik steeds zo verkouden bleef en op zoek moeten gaan naar de achterliggende oorzaak. Daar heb ik niet bij stil gestaan, mijn eigen schuld, en nu ben ik er te erg aan gewend. Bijna niemand snapt deze verslaving. Mensen zeggen vaak tegen me: 'Het zit tussen je oren. Stop er gewoon mee.' Maar zo werkt het niet. Het is ook niet dat ik het sprayen lekker vind, zoals mensen bijvoorbeeld een sigaret lekker vinden, ik heb het letterlijk nodig om te ademen. Als ik geen neusspray gebruik, voelt het alsof dat niet goed genoeg kan. Knijp je neus maar eens dicht en stel je voor dat je dat gevoel de hele tijd hebt, zo voelt het een beetje. Dat heeft iets claustrofobisch, ik word angstig van. Ook ruik en proef ik de hele dag niets als ik het niet gebruik. Maar als ik spray, is alles weer goed. Medische ingrepen Ik heb al twee keer een neusschelpverkleining gehad, waarna je beter adem zou moeten kunnen halen door je neus. Na de eerste was dat ook zo. Ik heb het toen vier à vijf maanden niet gebruikt, maar toen kreeg ik corona en werd ik weer verkouden. Ik probeerde door te zetten, maar op een gegeven moment hield ik het gewoon niet meer. Ik moest sprayen. En ja, één spraytje is dan al genoeg om in het oude patroon terug te vallen. Mijn neus werd vanzelf weer benauwder, wat ook na de tweede verkleining het geval was. Inmiddels zit mijn neus vol wondjes, wat de huid dik en pijnlijk maakt. Dat lijkt het nog nauwer te maken. Ook heb ik allemaal sneetjes in mijn neusvleugels die niet meer helen. De huid lijkt er een beetje weggebrand.

Binnenkort heb ik een operatie aan mijn neusschot. Die zit wat naar links, wat ook de reden zou kunnen zijn dat mijn neus steeds zo benauwd voelt. Zoals ik al zei moet er namelijk een achterliggende reden zijn voor die aanhoudende verkoudheid, maar als je steeds blijft sprayen, kom je daar niet achter. Nu gaan ze mijn neusschot rechtzetten, om te kijken of het daaraan ligt. Maar heel eerlijk? Ik heb er niet zoveel vertrouwen in. Ik denk dat het inmiddels gewoon aan de gewenning aan het middel ligt en dat mijn slijmvliezen daarom opzwellen. Ik vrees dat ik hier nooit meer vanaf kom. Ik wil zo graag stoppen, maar ik zou niet weten hoe.  Dagtaak Ik ben de hele dag met deze verslaving bezig, ook op mijn werk. Ik kan me nu al druk maken om een flesje dat nog maar halfvol zit. Dan ben ik bang dat ik het niet red, en ga ik voor de zekerheid alvast naar Kruidvat. De gemiddelde verslaafde doet een maand met een flesje, ik gebruik er vijf per week. Ik wil niet eens weten hoeveel dat per jaar is. Ik lijk het zelfs steeds vaker nodig te hebben. Eerst kon ik wel een middag overslaan, nu heb ik het echt om de drie uur nodig. Wat er gebeurt als ik geen neusspray in de buurt heb? Dat kan niet. Dat gaat gewoon niet. Dan proef ik niets, ben ik de héle dag naar lucht aan het happen en slaap ik 's nachts amper. Als de verslaving niet stopt, zal mijn nachtrust alleen maar meer verstoord worden en mijn neus verder beschadigd. Ook kan langdurig gebruik van neusspray leiden tot schaafwonden in het neusslijmvlies, waardoor je een chronische ontstekingsreactie krijgt die niet alleen pijnlijk is, maar je ook vatbaarder maakt voor bacteriën en virussen. Zoals ik al zei, ik wil heel graag stoppen. Lees ook: Dianne ziet over een paar jaar niets meer: 'Ineens kwam het besef dat ik mijn dierbaren niet oud zou zien worden' Afkickkliniek Ik heb vaker afkickklinieken benaderd, maar een neussprayverslaving lijkt om de een of andere reden nog een beetje taboe. Ik kreeg toen wel te horen dat klinieken er vaak naar gevraagd werden, maar vergoeding om ervan af te kicken zit nog niet in het zorgpakket en bovendien lijkt er nog niet echt een behandeling voor. Soms denk ik: ik zou oprecht nog liever verslaafd zijn aan drugs. Nu ben ik afhankelijk van dit middel om te kunnen ademen. Dat is het enige wat ik wil. Ademen. Het gevaar zit hem denk ik in dat iedereen neusspray onderschat. Het is iets dat je er gewoon bij pakt als je verkouden bent, maar het is lang niet zo onschuldig als het lijkt. Je neus gaat er gewoon kapot aan. Dat is ook waarom ik dit interview wilde doen, om bewustwording te creëren. Verder is het vooral hopen op de operatie en dat het aan het neusschot ligt. Dat zou een oplossing zijn.'