Vanessa (39): 'Als privédetective ben ik werkzaam binnen twee takken: de particuliere hoek, waarbij 'gewone' mensen me inhuren voor bijvoorbeeld vreemdgaan, het opsporen van vermiste of weggelopen personen of alimentatie. En een zakelijke tak, waarbij ik binnen bedrijven onderzoek doe naar onder andere diefstal en fraude. Mijn hart ligt bij opsporing en complexe onderzoeken, daarom ben ik in 2013 na twaalf jaar politiewerk mijn eigen bureau gestart. Ik deed recherchewerk en werkte mee aan een paar afleveringen van John van den Heuvels televisieprogramma's Op de vlucht en Ontvoerd.

Voor mezelf werken binnen de recherchebranche bleek nog best lastig: er zijn een paar grote bedrijven die bijna alle diefstal- en fraudeopdrachten binnen de bedrijfsrecherche onderzoeken. Ik wilde een niche vinden, een tak van sport waar andere bedrijven zich niet mee bezig willen houden. Dat bleek privédetectivewerk voor particulieren. Particulieren worden vaak als moeilijk gezien: een 'gewoon' mens heeft minder geld over voor een onderzoek dan een bedrijf, terwijl zo'n onderzoek net zo veel tijd inneemt. En ze kijken te veel CSI, ze denken dat je na een dag observeren al meteen resultaat hebt. Het kan zomaar zijn dat een persoon die ik volg de hoek omgaat, ik hem kwijtraak, en een particuliere klant teleurgesteld is. Want het onderzoek is dan natuurlijk nog niet klaar, en dat snapt zo'n klant niet altijd. Voor andere bedrijven misschien niet de ideale klant, maar ik zag dat daar veel vraag was en weinig aanbod. Daar wilde ik op inspringen.

Onze eerste zaak – ik werk samen met twee vrouwen en we observeren altijd met z'n tweeën – was een man die vermoedde dat zijn vrouw vreemdging. Zij sportte altijd op de dinsdag- en donderdagavond, maar hij had het gevoel dat ze heel andere dingen deed. We observeerden voor hun huis en volgden haar op dinsdagavond naar de 'sportschool'. Daar ging ze niet heen, tijdens de achtervolging sloeg ze af naar een parkeerplaats. Als we haar daarnaartoe hadden gevolgd met de auto, had ze ons meteen doorgehad. Dus we reden door, parkeerden de auto ergens anders, wachtten even en gingen de omgeving lopend verkennen. Het was daar pikkedonker, dus het was lastig iets te zien. Door de regen slopen we via de bosjes richting het parkeerterrein en daar zagen we twee auto's naast elkaar staan. Ik maakte een foto met mijn nachtcamera. We konden niet goed zien wat er precies gebeurde en om niet op te vallen en de zaak te verpesten, zijn we na een uur weggegaan. Ik belde haar man op en zei dat we nog geen overtuigend bewijs hadden gevonden, maar stuurde hem wel de foto op. 'Ik wist het,' zei hij: het was de auto van de man van haar beste vriendin.'

Kleedje op de achterbank 'Die donderdag erop ging zijn vrouw weer 'sporten', dus hadden wij weer een kans om te observeren. We hadden het vermoeden dat ze naar dezelfde parkeerplaats zou gaan, dus mijn collega ging daar posten. Ik postte ondertussen bij het huis van de man van die beste vriendin om hem op de foto te zetten en te volgen. Toen hij naar buiten kwam, zag ik hem rommelen op de achterbank van zijn auto: hij legde allemaal kleedjes neer. Vervolgens stapte hij in en reed-ie naar de bewuste parkeerplaats. Deze keer stonden ze net iets gunstiger geparkeerd dan de vorige keer en was er iets meer licht, dus nu konden we goed zien wat er gebeurde: ze hadden seks op de achterbank. Nu kon ik wel een foto maken. Ik belde onze klant op om hem het nieuws te vertellen. Thuis confronteerde hij zijn vrouw ermee, ze bekende alles. Een jaar later gaf deze klant ons nog een update: ze zijn uit elkaar gegaan en zijn vrouw woont nu samen met die man van haar beste vriendin.'

Grote vent 'Natuurlijk moeten ook wij ons gewoon aan de wet houden. Een foto van iemand maken op de openbare weg mag, ook als die persoon seks heeft. Maar we passen wel op hoe we zulk soort beelden met klanten delen. Betrouwbaarheid staat bij ons hoog in het vaandel, daarom weten ook bekende Nederlanders ons te vinden als ze hulp nodig hebben. We zijn er door een stuk of vijf benaderd, in een van die cases wilde de BN'er een vermoeden van overspel laten onderzoeken. In deze vijf gevallen gaat het echt om mensen die iedereen wel kent, daarom vinden ze het superspannend om met ons contact op te nemen, ze weten nooit of wij onze mond wel houden. Maar natuurlijk is ieders geheim veilig bij ons.

Het is niet alleen belangrijk dat klanten ons vertrouwen, ik moet ook goed naar mezelf en mijn intuïtie luisteren. In een groot onderzoek naar woonfraude kwam een man naar boven. Het hele onderzoek was al afgerond, we moesten alleen nog even op huisbezoek. Mijn collega was van plan om dat even snel in haar eentje te doen, maar dat wilde ik niet: we doen alles met z'n tweeën. Uit veiligheidsoverwegingen, maar ook omdat alles tegelijk in je eentje doen – fotograferen, autorijden, observeren – onmogelijk is. Samen belden we dus aan bij het huis van die man. Hij was een grote vent en zijn ogen en houding gaven me een slecht gevoel. Normaal gesproken gaan we altijd naar binnen bij een huisbezoek, maar bij deze man voelde dat niet goed. Mijn collega had hetzelfde gevoel, dus besloten we na een kort gesprek om te keren. Een week later las mijn collega in de krant dat hij de keel van zijn vrouw zo bruut doorgesneden had dat ze half onthoofd was. Holy shit, en daar stonden wij gewoon op de stoep een week geleden.

Ik heb ook weleens een offerte gemaakt voor een vrouw die vermoedde dat haar man vreemdging. Een paar weken later stond de politie voor de deur: ze hadden die man dood in de sloot gevonden en in het huis van die vrouw lag dus een offerte van ons. Omdat zij verdachte was in de zaak, kwam de politie bij ons op kantoor langs om te kijken of wij meer wisten. Uiteindelijk hebben wij nooit voor haar onderzocht of haar man vreemdging, maar dit soort zaken is wel waar wij ons mee bezighouden. Ik schrok me rot. Zie je wel, dacht ik, wij maken heel wat los met dit werk. Aan de ene kant help je je opdrachtgever door te achterhalen of diens partner bijvoorbeeld vreemdgaat, aan de andere kant kun je zomaar slapende honden wakker maken. Je kunt heel wat teweegbrengen met zo'n onderzoek, en dat heeft niet altijd de beste gevolgen.'

Tongend op de plaat 'Ik ben best wel hard geworden door dit werk, dus ik neem nooit cases mee naar huis. Maar natuurlijk blijven sommige verhalen ook mij bij. Zo deed ik eens onderzoek naar diefstal van brood en cola uit een bedrijfskantine. Het vermoeden van onze opdrachtgever was dat de schoonmakers dat deden, dus hingen we een onopvallende camera op. Het bleken niet de schoonmakers – die trouwens vooral pizza aten en blowden en weinig schoonmaakten – maar een medewerker die al twintig jaar in dienst was. Hij had ernstige financiële problemen en had zo weinig geld dat hij brood moest stelen uit de kantine om te kunnen eten. Superzielig natuurlijk. De opdrachtgever wilde hem niet ontslaan, bang dat de dief zichzelf iets aan zou doen, en gaf hem alleen een waarschuwing. Dan ben ik toch heel blij dat het zo opgelost kan worden.

Gelukkig zijn er ook veel hilarische verhalen. Ik werd eens opgebeld door een oude man, die zich voorstelde als Jan. Hij zei er meteen bij dat dat niet zijn echte naam was. Jan vermoedde dat zijn vrouw vreemdging met de buurman. Daar had ik gezien Jans leeftijd zo mijn vraagtekens bij, dus ik vroeg hoe oud zijn vrouw dan was. 'Ik weet wat u denkt,' zei hij, 'ze is 78 jaar, maar mijn vrouw is charismatisch en alle mannen vallen op haar. Ze is heel wulps.' Een raar verhaal vond ik, maar Jan was echt overtuigd. Een paar weken later zou hij samen met zijn vrouw, dochter, buurman en buurvrouw naar het strand gaan en Jan vermoedde dat zijn vrouw en de buurman daar een moment zouden vinden om te rommelen in de duinen.

Op die bewuste dag stonden mijn collega en ik paraat voor het huis van Jan, ieder in een eigen auto, klaar om ze te volgen. Eenmaal bij het strand ging mijn collega aan een tafel naast ze op het terras zitten. Op een gegeven moment gingen Jan, zijn dochter en de buurvrouw lopend de stad in, ons subject – Jans vrouw – en de buurman gingen richting het strand met z'n tweeën. Mijn collega en ik hebben tijdens een onderzoek continu telefonisch contact met elkaar. Zij hield me dus op de hoogte van deze ontwikkeling en ging achter het subject en de buurman aan.

En ja hoor: na drie minuten uit het zicht van Jan en co pakten ze elkaars hand vast en om de zoveel minuten stonden ze even stil om te tongen. Na een paar minuten liepen ze een duinpad op. Mijn collega kon ze natuurlijk niet tot daar volgen – dat zou opvallen en misschien zouden ze haar herkennen van het terras –, dus daar nam ik het van haar over. Toen ik er bijna was, kwamen Jans vrouw en de buurman het duinpad weer af. Ik nam een positie in waardoor ze me tegemoet zouden komen en ik een goed filmpje van ze kon maken als bewijs. En daar gingen ze weer: ik kreeg ze vol tongend op de plaat. Een dag erna belde ik Jan op: 'Ik heb helaas slecht nieuws, het klopt wat u dacht en ik heb ze zien kussen met de tong.' Hij was heel boos. Z'n relatie wilde hij niet verbreken, maar hij zou haar wel confronteren met de beelden.'

Alter ego 'Ik ben niet vaak betrapt tijdens het observeren, maar moest wel een keer een man in een vrachtwagen op een onmogelijke plek onderzoeken: op een afgelegen ventweg met alleen maar weiland eromheen. Daar kun je je natuurlijk bijna niet verdekt opstellen. De ene dag stond ik aan de ene kant van het weiland, de andere dag aan de andere kant. Toen kwam hij naar me toe: 'Wat doe jij hier? Ik heb je hier gister ook al de hele dag gezien en nu ben je er weer.' Ja, hoe ga je dat verkopen? Ik heb gezegd dat ik een afspraak had met een leuke man en hier op hem stond te wachten. Met succes: hij voelde zich gegeneerd en wilde er niks meer van weten. Dat is wel het voordeel aan vrouw zijn, dan kun je je af en toe nog voordoen als prostituee of hitsig type.

Ik bedenk van tevoren altijd een alter ego: wie ben ik en wat doe ik ergens? Ik wil een onderzoek natuurlijk niet verpesten, dus ik moet altijd een smoes paraat hebben. Dat maakt particulier onderzoeker zijn ook echt een vak: je moet stressbestendig zijn en makkelijk kunnen kletsen. Je moet soms best je grenzen verleggen om dit werk te kunnen doen. Mijn collega is eens in haar nakie over een nudistencamping gaan fietsen, omdat een man die ze onderzocht daarnaartoe ging. In kleding val je op, dus ze moest zich aanpassen. Zelf had ik eens een subject dat naar een fetisjfeest in Amsterdam ging. Ik had het leren pakje al klaar hangen, maar uiteindelijk ging dat feest niet door. Of die keer dat we in een hoerenbuurt moesten observeren of twee getrouwde mannen prostituees bezochten, maar we daar ontzettend opvielen als vrouw. Toen we werden aangesproken door een random man of we kwamen 'stagelopen' hebben we ons wat lacherig en dom opgesteld en gevraagd of hij ons een rondleiding wilde geven door de buurt. Missie geslaagd: daardoor vielen we niet meer zo op en zagen we de twee subjecten inderdaad een paar keer bij een kamer naar binnen gaan.'

Eerwraak 'Wij maken overal foto's of video's van, dan is er geen discussie mogelijk over wat we wel of niet gezien hebben. Daar zijn goede camera's voor nodig. Ik heb nu een nachtcamera van vijfduizend euro die zonder flits of infrarood heel goede beelden maakt. Maar die kun je niet even snel in je jaszak stoppen, dus ik heb ook materiaal nodig als ik overdag lopend de boel verken. Ik heb daarvoor een kleine spycamera. Ik vind het niet meer spannend om een foto te maken, we hebben genoeg trucs om dat onopvallend te doen. Maar daar wil ik niet over uitweiden, ik wil de onderzochte natuurlijk nooit slimmer maken door onze methodieken prijs te geven.

Gps gebruiken we alleen voor zakelijk onderzoek, privé mag dat niet. Goede powerbanks zijn ook heel belangrijk, want je staat vaak uren achter elkaar te observeren. Onze auto's leasen we. Het is verleidelijk om voor een dikke, luxe bak te gaan, maar die zou te veel opvallen. Daarom kies ik voor auto's die er wat suf uitzien, met degelijke velgen en in een saaie kleur als grijs. Maar ze moeten wel comfortabel zijn, soms zit je zo een hele dag in je auto. Ik ben echt een koukleum, daarom heb ik nu een auto met stoelverwarming en heb ik geïnvesteerd in meerdere warmtevesten. Geblindeerde ramen achterin zijn ook handig, en het rijlicht van de auto moet uitgezet kunnen worden – ook als de auto stationair draait. Zo zien voorbijgangers niet dat de auto aanstaat, maar kan ik in actie komen als dat nodig is.

Een privédetective inhuren is niet goedkoop. Ik deed eens een jaar lang onderzoek voor een bedrijf dat vermoedde dat een werkgever ook voor een concurrent werkte. Die opdrachtgever had denk ik geld over, want hoeveel het kostte maakte hem niet uit, hij wilde het zijn werknemer gewoon moeilijk maken. Uiteindelijk heeft hij anderhalve ton betaald. Daar hebben we dan ook wel een jaar lang heel intensief onderzoek naar gedaan, want het hoeft niet zo duur te zijn. Voor een avondje observeren ben je als particulier tussen de vijfhonderd en duizend euro kwijt. Ons uurtarief ligt rond de vijfennegentig euro, en hoeveel uur we ergens mee bezig zijn, is altijd afhankelijk van de zaak. Meestal lukt het in het geval van overspel wel om het onderzoek na één of twee avonden observeren af te ronden.

Maar ik doe niet alles voor het geld, een zaak moet goed voelen. Ik heb weleens een aanvraag gekregen van iemand wiens nichtje was weggelopen, met het verzoek of ik haar wilde opsporen. Alles in die zaak neigde naar eerwraak, maar ik wil niet op basis van een vooroordeel iemand niet helpen, dus maakte ik gewoon een offerte op voor die persoon. In zulke situaties maak ik wel goed duidelijk: als we je nichtje gevonden hebben, vragen we eerst of zij zelf ook herenigd wil worden met jou. En als ze dat niet wil, krijg je het adres ook niet. In sommige gevallen bemiddel ik en geef ik bijvoorbeeld een brief van de klant door aan de persoon die gezocht wordt. Maar er zijn ook genoeg bureaus die adressen of kentekengegevens doorverkopen voor een paar honderd euro, ook in zulke situaties. Dat doe ik niet. Mijns inziens moet je morele kompas echt goed in elkaar steken als je dit vak uitoefent. Een groot rechtvaardigheids- en verantwoordelijkheidsgevoel hebben vind ik belangrijker dan veel geld verdienen. Uiteindelijk doe ik dit werk om mensen te helpen en zou ik nooit willen dat een ander door mijn werk in de problemen komt.'