Ilja zit al 5 maanden in een Zuid-Afrikaanse kliniek voor haar eetstoornis: 'Ik smeerde boter aan het mes, zodat het leek of ik gegeten had'

Ilja (20): 'Hier in de kliniek hebben ze het altijd over een 'rock bottom', het punt waarop je denkt: oké, nu kan ik niet meer. Mijn rock bottom kwam toen ik in het eerste jaar van mijn studie zat. Ik moest rennen om een bus te halen en probeerde mijn benen op te tillen om te beginnen met rennen, maar het lukte me niet. Ik was zo verschrikkelijk zwak geworden, dat ik niet meer normaal kon lopen. Hetzelfde gebeurde als ik in de supermarkt moest hurken om iets van de onderste plank te pakken, dan kwam ik niet meer omhoog. Ook mijn zicht werd waziger en mijn oren begonnen minder goed te werken. Toen heb ik het tegen mijn moeder gezegd: als het zo moet, dan hoeft het van mij niet meer. 'Dan gaan we nú naar de huisarts,' zei ze. Lees ook: Lisa is al 10,5 jaar verslaafd aan neusspray: 'Ik heb binnenkort de derde ingreep aan mijn neus'

Verkeerde relatie Ik was nooit echt tevreden met hoe ik eruit zag, wat denk ik voor veel meisjes en vrouwen herkenbaar is, maar mijn eetstoornis begon op mijn zestiende. Ik kreeg mijn eerste vriendje. Dat begon leuk, ik vond het vooral leuk dat iemand me eindelijk leuk vond om mij, maar hoe langer de relatie duurde, hoe meer narcistische trekjes hij begon te vertonen. Wat hij zei was de waarheid, ik moest niet tegen hem ingaan en hij begon steeds meer aanmerkingen op mijn leven en mijn vriendinnen te hebben. Ik ging blind af op wat hij zei en langzaamaan werd hij de enige persoon die ik nog zag. Ik begon me zelfs van mijn ouders af te keren. Toen hij ook nog agressief werd, viel er een kwartje: dit is niet hoe het hoort. Toch lukte het me niet om de relatie te beëindigen. Daarvoor was ik veel te bang voor hem. Ik voelde me inmiddels weer een stuk slechter over mezelf en wilde afvallen. Dat wilde hij absoluut niet, maar als een soort wraakactie deed ik het toch. We kregen er steeds meer ruzie over en uiteindelijk verbrak hij de relatie. Precies wat ik hoopte, maar zelf niet durfde. Oké, nu kan ik stoppen met afvallen, dacht ik. Totdat ik me realiseerde: ik kan niet meer stoppen. Mensen denken vaak dat anorexia, of een eetstoornis in het algemeen, om eten draait en dat als je weer op gezond gewicht bent, het probleem is opgelost. Dat is niet zo. Het gaat om de controle. Dat ik precies in handen heb hoe iets gaat en dat ik weet dat als ik steeds minder eet, het cijfer op de weegschaal steeds lager wordt. Het geeft me een kick om ergens goed in te zijn en het te kunnen sturen. En het is, net zoals bij andere verslavingen, ook een manier om je emoties weg te stoppen en jezelf voor pijn te 'beschermen'. Mijn eetstoornis is natuurlijk niet alleen veroorzaakt door die relatie, het is iets waar je wel of geen aanleg voor hebt. Sommige mensen, zoals ik, hebben een soort knopje in hun hoofd dat om kan gaan. Bij mij gebeurde dat in de vorm van afvallen, maar het had bijvoorbeeld ook drank kunnen zijn.

Broodkruimels Ik had nog nooit van het woord anorexia gehoord, dus ik snapte niet waarom het me niet lukte om te eten. Ook mijn ouders snapten niet wat er aan de hand was. Ze probeerden me te helpen en zich ermee te bemoeien, maar dat liet ik - of eigenlijk mijn eetstoornis - niet toe. Hetgeen dat je het meest nodig hebt is liefde, maar je eetstoornis weet hoe gevaarlijk dat is en gaat het juist afstoten. Ik begon steeds meer te liegen en had er echt alles voor over om niet te hoeven eten. Ik zei bijvoorbeeld tegen mijn moeder dat ik bij een vriendin zou eten, reed vervolgens naar een parkeerplaats en zat vervolgens vier uur lang in de auto een boek te lezen. Bij thuiskomst loog ik doodleuk dat de aardappeltjes lekker pittig waren, maar de kip wel wat droog. Of als mijn moeder erop stond dat ik lunchte, maar naar een afspraak moest, deed ik wat broodkruimels op een bord en smeerde ik wat boter aan een mes om het te laten lijken alsof ik gegeten had. Het nam al mijn energie in beslag en ondertussen bleef ik maar afvallen. Ik heb mijn ouders kapot zien gaan, ze waren zo verschrikkelijk bang. Maar dat het mijn dood kon worden, zelfs daar gaf ik niet meer om. Het enige waar ik om gaf was de high die ik kreeg als ik mijn gewicht omlaag zag gaan of als het me lukte om niets te eten.

Lees ook: Dianne ziet over een paar jaar niets meer: 'Ineens kwam het besef dat ik mijn dierbaren niet oud zou zien worden' Medisch traject De huisarts plaatste me meteen op een wachtlijst voor hulp bij eetstoornissen. Ik zou binnen zes weken aan de beurt zijn. 'In zes weken kan er niet zoveel gebeuren, dus daar maak ik me niet zo druk om,' zei hij. Maar toen ik zes weken later weer op de weegschaal moest, was het gewicht zo laag dat ik meteen naar het ziekenhuis moest. Binnen twintig minuten kreeg ik een sonde in mijn neus gedrukt, die ik toen zes weken heb gehad. Thuis moest ik aan de slag met therapie en diëtisten. Dat deed ik, maar ik loog tegen iedereen en deed alsof het een stuk beter met me ging dan het geval was. Zo hield ik het een hele tijd vol, totdat het in oktober 2023 opnieuw écht niet meer ging. Ik werd opnieuw een paar weken opgenomen en moest ópnieuw thuis verder. Inmiddels wist ik: daar is mijn eetstoornis veel te sterk voor, dat gaat hem niet worden. Mijn ouders en ik zochten door en kwamen op een kliniek in Halsteren uit, maar die had een wachttijd van zes tot negen maanden. Die tijd had ik niet, daarvoor zat ik te veel op het randje van leven en dood. Zowel fysiek als mentaal kon ik niet meer. Op een gegeven moment kwamen we op een blog uit, waar een kliniek in Zuid-Afrika werd genoemd zonder enige wachttijd. Ik vond het heel eng om te gaan, ik was nog nooit langer dan een week bij mijn ouders weggeweest, maar ik wist dat het mijn laatste redmiddel was. In die kliniek zit ik, vijf maanden later, nog steeds. Hier werken ze met het 12 stappenmodel, wat ze bij allerlei verslavingen gebruiken. Er wordt niet gefocust op mijn gewicht en aankomen, maar ze gaan hier een stuk dieper en duiken in de psychologie erachter. Ook maakten ze vrij snel duidelijk: een eetstoornis heb je voor het leven, dus je moet ermee leren leven. Daar helpen ze me bij. Het enige nadeel: de kliniek kostte 7.500 euro per maand, en dat werd niet vergoed.

Lees ook: Loïs is de dochter van een toeslagenouder: 'Ik ging uit huis, zodat m'n moeder minder kosten had'

Zuid-Afrika Aan de ene kant vliegt de tijd hier, aan de andere kant ben ik totaal niet meer wie ik was toen ik aankwam. Er was helemaal niets meer van me over. Inmiddels gaat het een stuk beter. We hebben hier elke dag een vast programma, met allerlei soorten praatgroepen en therapie. Elke stap die je zet wordt gemonitord en je moet veel overleggen, maar tegelijkertijd heb je ook vrijheid. Zo mag je zelf bepalen hoelang je hier blijft. Ik heb besloten zes maanden te blijven, dus ik ga 16 mei naar huis. Ik vind het doodeng om terug te gaan. Straks gaat het weer slechter met mijn eetstoornis en zijn er minder mensen om me heen om me in de gaten te houden. Maar hoe spannend ik het ook vind, ik weet dat het goed is. Sowieso wil ik meer dingen doen die ik spannend vind, zoals dit interview. Hiermee hoop ik ook aandacht te vragen voor hoe het daadwerkelijk is om een eetstoornis te hebben en hoe moeilijk het is om hulp te krijgen. Ik heb er zelfs voor naar de andere kant van de wereld moeten reizen. Uiteindelijk is het me toch gelukt om de kosten vergoed te krijgen, door ziekenhuizen en psychiaters te vragen of ze een motivatie voor me wilden schrijven. Als we het na al deze moeite niet vergoeden, kunnen we onszelf dat niet meer vergeven, zei de verzekering. Maar normaal gesproken doen ze dat niet. Dat moet anders, vind ik.'