Ze zijn er: mensen die netjes hun inkomsten en uit­gaven op een rij zetten, nooit te veel geld uit­geven als ze gaan shoppen en die het duurste (en lekkerste) gerecht op de kaart laten staan en voor de salade kiezen. Maar echt positief staan ze vaak niet te boek. Want kom op zeg: lééf een beetje! Geld moet toch rollen? Al zijn er natuur­lijk ook mensen die niet anders kúnnen dan superzuinig leven, omdat ze anders simpelweg niet rondkomen, dat terzijde. Zonder nadenken geld kunnen uitgeven is een groot privilege. Misschien is het daarom ook iets waar een hoop mensen naar streven in het leven. Maar of het nou zo verstandig is? Dat er maandelijks genoeg geld binnenkomt, betekent immers niet per definitie dat je er ook genoeg aan hébt.

'Of je uitkomt met je geld heeft uiteindelijk niets met de hoog­te van je inkomen te maken,' stelt financieel coach Carolien Vos, die met haar bedrijf Budgetbuddy mensen met een goed inkomen helpt om beter met hun geld om te gaan. Ze legt uit dat we wel vijfennegentig procent van al onze financiële beslissingen vanuit emotie nemen in plaats vanuit ratio. Dat betekent dat we heus wel weten wat verstandig is, maar toch anders handelen.

Behoorlijk herkenbaar, blijkt na een kleine rondgang in mijn eigen vriendengroep. Zo geeft Stephanie toe regelmatig een dief van haar eigen portemonnee te zijn. 'Ik vergeet vaak pakketjes retour te sturen en dan zit ik er weer mee opgescheept. Laatst ben ik ook de code OPALLES vergeten bij Asos waarmee je twintig procent korting kreeg. Betaalde ik dus de volle mep.'

Of neem Nikki. Zij groeide op met een vader die nogal op zijn centen zat. 'Daardoor ben ik juist totaal de andere kant op geschoten. Ik hou niet van getreuzel als de rekening op tafel komt, dus pak ik 'm vaak op. Maar tikkies sturen vind ik heel ongemakkelijk. Ik denk dat ik wel honderden euro's ben mis­gelopen, omdat ik dacht: ach, die paar euro, laat maar zitten.' Nog zo'n classic geldslurper: eten bestellen. Esmée weet daar alles van. 'Zelfs als ik gewoon groenten in de koelkast heb liggen, open ik toch vaak de Uber Eats­app om iets te laten bezorgen. Ook als het van een restaurant om de hoek is. Als ik dan de lege Uber Eats­zak in de prullenbak sta te proppen, knaagt er meestal toch iets. Het is niet alsof ik bulk van het geld en vaak kom ik aan het eind van de maand nét niet uit. Dit soort uitgaven zijn dan eigenlijk zonde. Bovendien probeer ik duurzamer te leven. Dat matcht ook niet zo lekker.'

Wie is hier nou gek? Schuldgevoelens. Rode cijfers. Aan het eind van de maand geen geld overhebben en stressen over hoe je dat gaat fik­ sen. Hoe leuk is het nou eigenlijk echt om zo min mogelijk over uitgaven na te denken? Het is nu vaak zo, zegt Vos, dat we succes meten aan wat voor spullen iemand heeft, wat iemands titel is of wat diegene verdient. Wanneer iemand zuinig leeft, zien we dat dus onbewust als 'niet zo succesvol'. Maar in deze tijden van torenhoge energierekeningen en bizarre inflatierecords zou het zomaar kunnen dat dat binnen­kort voorbij is. Vos: 'Je hoeft de krant maar open te slaan en het gaat over hoe alles steeds duurder wordt. Iedereen krijgt daarmee te maken, ongeacht wat je verdient. Ook mensen die veel verdienen, hoor ik klagen over hoe duur de bood­schappen zijn geworden. In die zin wordt zuinigheid in elk geval bespreekbaarder.'

Tel daarbij op dat overconsumptie allang niet meer cool is – je weet wel: met het oog op de planeet en zo – en dat veel mensen tijdens de lockdowns ontdekten dat je een flinke mep geld overhoudt als je niet wekelijks je halve maandsalaris erdoorheen jast in de kroeg, en je begrijpt: zuinig leven is het nieuwe big spenden. Niks saai en ongezellig. Gewoon ver­standig en verantwoordelijk.

Zuinig vs. gierig Toch hebben veel mensen er een negatief beeld bij. 'Mensen associëren zuinig zijn misschien met zurigheid of denken dat je veel moet inleveren en heel sober moet leven,' zegt Renée Lamboo, oprichter van de financiële site porterenee.nl en auteur van de Moneyplanner. Zelf spreekt ze daarom liever over 'bewust met je geld omgaan' en haar uitleg daarbij klinkt niet meer dan logisch. 'Ik werk hard voor mijn geld en een groot deel daarvan gaat al naar rekeningen. Wat ik overhou, wil ik daarom besteden aan iets wat ik écht belangrijk vind en niet aan de zoveelste impulsaankoop.'

For the record: zuinig leven is dus iets anders dan veranderen in een gierige geldwolf. Dat laatste zou bijvoorbeeld beteke­nen dat je anderen jou uitgebreid laat trakteren, maar dat je zelf je pinpas nooit trekt. Of dat je iemand bij jou thuis uitno­digt en achteraf een tikkie van twee euro stuurt voor de koffie en het koekje. Of dat je zó erg op de kleintjes let dat je zowat op je buik ligt in de supermarkt om maar het goedkoopste product te pakken. 'Dat noem ik eerder doorgeschoten zuinigheid,' zegt Vos. 'Sommige mensen kunnen niet anders dan voor het goedkoopste van het goedkoopste gaan, maar als je de financiële ruimte hebt, mag je jezelf heus wel iets toestaan. Anders heb je misschien een heel leuke spaarpot voor over dertig jaar, maar permitteer je jezelf nu niets. Dat zou ik nooit adviseren, want het leven is niet oneindig.'

Waar zuinig leven wél om draait?