Huh? Ben je op vakantie?!’ appte haar beste vriendin op een licht jaloerse toon, toen Ilone (27) haar laatst een foto stuurde van haar werkdag: een casual monday, maar dan wel op het Scheveningse strand. Palmboom op links, mocktail op rechts, zonnetje op grote hoogte, voeten in het zand en – het moet gezegd – de handen op het toetsenbord. Want als Ilone érgens goed in is, dan is het vakantie opzoeken onder werktijd. ‘Die twee uitersten kunnen gewoon samengaan.’ Het is iets wat ze zichzelf voornam nadat ze een paar jaar geleden, na een tergend drukke werkmaand, totáál uitgeput in de trein naar Spanje zat voor een week Barcelona. ‘Ik had tijdens die treinreis genoeg tijd om te bedenken dat ik het nooit meer zo ver zou laten komen.’

Want het ging bij Ilone al jaren zo: werken tot ze erbij neerviel, neervallen op dat strand of in het hotelbed, en thuis meteen – bam – weer volle bak de drukte in. Ze besloot van de vijf dagen op de werkvloer er voortaan een (met goedkeuring van haar baas) thuis te werken. Ze wilde per week zelf ­bepalen welke dag dat zou zijn, en ook zelf kiezen waar dat ‘thuiswerken’ dan zou zijn.

Vorige week was het dus de Nederlandse kust, een week eerder in een café in een bos, de week dáárvoor een pipowagen op het Drentse platteland, waar Ilone meteen een weekendje weg aan vastplakte met haar vriendin. O, ook noemenswaardig: ze was een paar weken terug in Alkmaar, werkte daar een dag in een café, ontmoette een groep andere buitenhuiswerkers en ging ’s avonds spontaan met hen uiteten – hallo backpackervaring die we normaal alleen in Azië hebben. ‘Ik krijg weleens de opmerking van mensen dat ik ‘zo vaak op vakantie ben’, of ‘zo veel leuke dingen doe’. Maar ik werk niet minder, ik ontsnap alleen vaker aan de sleur van de dag. En ja, daar krijg ik een vakantiegevoel van.’

Dat vakantiegevoel is ‘een bijzondere euforie waarin we ons bevinden als we op vakantie zijn’, zegt Wim Gramsma. Hij werkte jarenlang in de reisbranche en schreef het boek Weg met je vakantiedip!, verwijzend naar de dip die bijna iedere homo sapien overvalt zodra die weer met beide benen op Schiphol/voor de voordeur/op de werkvloer staat. ‘Als we op vakantie zijn gebeurt er iets met de geluksstoffen in ons brein, met onze energie en met de manier waarop we naar dingen kijken,’ zegt hij. ‘We roepen dan weleens dat we een ander mens zijn. En dat klopt ook wel: we zien ineens iemand die in het normale leven een notaris is, strak in pak, joelend aan een parachute achter een speedboot hangen. Of we zien de altijd serieuze psycholoog helemaal opgaan in het maken van een kampvuur. ‘Veel mensen hoor je tijdens vakantie roepen: ‘Ik ga het helemaal anders doen als ik thuis ben!’ Omdat we dat fijne gevoel willen vasthouden.’

Relaxte thuiskomst Er is een verschil met het gevoel vasthouden ná een vakantie, of, zoals Ilone het doet, dat gevoel out of the blue creëren, zonder dat daar een vakantie aan voorafging. Het is allebei mogelijk, stelt Gramsma. Om met het eerste te beginnen: die after-vakantie-dip, waar volgens Gramsma dertig procent van de Nederlanders veel last van heeft (lees: vermoeidheid, somberheid, minder eetlust) moet worden omgezet naar een relaxte thuiskomst. Zonder de was te hoeven doen (kan later) en de koelkast te moeten vullen (lange leve, de bezorgservice). Gramsma: ‘We besteden veel te veel tijd aan het op vakantie gaan, en te weinig aan het thuiskomen. Ik raad aan om vervelende to-do-dingen, zoals gemorrel met je ­telefoonprovider, al te fiksen vóór je vertrekt.’

En: neem de eerste dag na de vakantie vrij. Plan iets leuks, een dag weg, naar een pretpark, of een Netflix-dag lekker op de bank. ‘Zorg dat de overgang van het ‘niets moeten’ naar ‘weer alles moeten’, minder groot is.’ Onderzoekers aan de Universiteit van Wenen toonden twintig jaar geleden al aan dat het vakantie­gevoel langer aanhoudt als je op een donderdag of vrijdag begint met werken (bijna wééékend!). En in die dagen dat je al thuis bent, maar de autoreply ‘Ik ben op vakantie’ nog op volle toeren draait, kun je ook de geuren van je vakantie in huis halen: die lekkere after sun, die shampoo die je alleen onder de campingdouche gebruikte, of die muggenwerende citroenkaarsen. Amerikaans onderzoek toonde aan dat geur een beter déjà-vu-effect heeft dan beeld of geluid.