Vraag: praat jij makkelijk met je partner over geld? Het gros van de stellen niet, blijkt uit Nibud-cijfers. Geld is een onderwerp voor veel ruzies, naast jaloezie en het huishouden. Bij 27 procent van de 770 stellen tussen de 18 en 75 jaar is er aanhoudend gedoe over de verdeling, sparen, uitgavenpatroon en wie het meeste te zeggen heeft over de uitgaven.

Als ik kijk naar mij en mijn partner (haaai schat, ik heb het weer eens over ons privéleven ja), dan praten we naar mijn idee te weinig over geld, terwijl we niet altijd op een lijn zitten als het over dit thema gaat. We hebben het er wel over, kort, bondig, #mand, maar dat gaat meestal gepaard met een paar onderliggende irritaties en sneertjes, en daarna gaan we snel weer over tot de orde van de dag. Het zit namelijk zo: ons uitgavenpatroon verschilt en hoe we over geld denken ook. Logisch ook: we komen uit twee verschillende huishoudens en hebben andere dingen meegekregen. Waar ik makkelijk een fortuin neerleg voor 'overhypete restaurants met te kleine gerechten' (citaat vriend), heeft hij een schoenenkast waar je u tegen zegt en geeft hij 'bakken geld uit aan kleding' (lichtelijk overdreven citaat van mij).

In Life Planning - De ontbrekende schakel tussen geld en gevoel schrijft George Kinder over aangeleerde patronen, ontstaan in je jeugd en op latere leeftijd aangejaagd door ouders, vrienden of familie. Geld is vies, geld moet rollen of ieder dubbeltje op zijn kant zijn zulke overtuigingen. Als je liefdespartner andere overtuigingen heeft meegekregen dan jij, kan dat volgens Kinder voor frictie zorgen in je relatie, tenzij je er op een constructieve manier over praat. Maar laat dát nou makkelijker gezegd zijn dan gedaan. Want wat zijn de ongeschreven geldregels binnen relaties? Gooi je alles op een hoop? Betaal je naar rato of split je elke boterham en stuur je je liefje een Tikkie? Als de een A- en de ander huismerk wil, wat doe je dan met een gezamenlijke rekening? Hoe bespreek je al die dingen nou toch allemaal?

Het lekkerste gedeelte van het tv-programma First Dates: het 'betaalmoment'. Wie schuift het bakje naar wie? Wie blijft passief achteroverleunen en wie stelt voor om te splitten? 'Ik zou sowieso betalen', riep ik dan altijd voor de tv. Maar toen ik net verkering had en meerdere dingen voor ons samen betaalde, voelde ik opeens toch ongelijkheid en daarna veel ongemak om hem een Tikkie te sturen terwijl hij dat wel voorstelde. Was ik dan toch minder makkelijk met dit soort dingen dan ik dacht? 'Al eeuwenlang wordt praten over geld gezien als ongepast of onbeleefd, er rust een taboe op geldzaken', zegt financieel psycholoog Anne Abbenes van het Financial psychology institute Europe op de website van Nationale Nederlanden. 'Iemand met schulden werd in de tijd van de Grieken en Romeinen tot slaaf gemaakt. In de middeleeuwen kon je er zelfs de doodstraf voor krijgen. Zat je krap bij kas? Dan zweeg je. Maar ook als je welvarend was, hing je dat niet aan de grote klok omdat men zich bezwaard voelde. Het taboe rondom geld is complex en zit nog steeds diepgeworteld in onze cultuur.'

Gevoelig onderwerp In liefdesrelaties doen we daar nog een schepje bovenop. Eerst weten we meestal nog niet wat de stand van geldzaken is. Je wilt het gevoelige onderwerp niet aansnijden, want het is nou nét zo gezellig en leuk. Je bent, bewust of niet, bang voor het oordeel van de ander over jouw financiële situatie. En bang dat jij een ander beeld krijgt van de ander en misschien wel afknapt. In een later stadium steken geldovertuigingen de kop op. Je kunt een financiële match zijn of juist anders denken over geld. Dan pas wordt het interessant; tijd voor gesprekken en afspraken. Even de cijfers erbij. Eén gezamenlijke rekening lijkt iets uit vervlogen tijden, toen vrouwen nog geen of nauwelijks eigen inkomen hadden. Toch hebben stellen vaak (79 procent) een gezamenlijke rekening en gooien ze meestal de inkomsten op een hoop (61 procent).

40 procent van de stellen heeft alleen een gezamenlijke rekening, 20 procent heeft alleen een privérekening en 40 procent heeft beide. Van de gezamenlijke rekening kopen stellen vooral meubels, apparatuur en boodschappen. Van de eigen rekening betaalt men vooral kleding of de mobiele telefoon. Een derde van de stellen regelt de dagelijkse financiën samen. Erover praten doen jongvolwassenen vaker dan oudere volwassenen. Ruim een kwart van de Nibud-respondenten geeft aan niet graag met de partner over financiën te praten. Stellen die zichzelf anders typeren (de één is zuinig en de ander geeft gemakkelijk geld uit) praten minder graag over financiën dan partners die zich als gelijken typeren. Even terug naar mijn vriend. (Ja schat, nog héél even.) Hij en ik willen vooral niet te moeilijk doen, geld is niet belangrijk, denken we dan, het is een discussie in ieder geval niet waard.

Maar dat is het wel, want van geld kan je je kont bekostigen en vooral als je een huishouden deelt, is het wel zo handig als erover gesproken wordt. 'Ruzie over financiën is de nummer één reden waarom mensen scheiden,' vertelt Abbenes op Radio NPO5. 'Daarnaast is geld de grootste oorzaak van stress. Zo kan een gezamenlijke rekening al zorgen voor flinke discussies, bijvoorbeeld als de een meer uitgeeft dan de ander, of als je partner en jij anders denken over sparen. Je kunt er dan voor kiezen om aparte bankrekeningen te nemen. Maar daarmee los je het probleem niet op. Als je op financieel gebied ook een goede relatie wilt, moet je jullie eigen en elkaars geldovertuigingen bespreken.' Dat zorgt ervoor dat je het ook minder ongemakkelijk vindt om een Tikkie te sturen.

Hoe je dat doet? Op de site van Nibud kun je een test invullen of jij en je partner een financiële match zijn (dikke tip). Ook stelden we een lijst op met vragen die je aan je liefde kan stellen om het gesprek te openen:

Inkomsten en uitgaven

• Wat zijn je maandelijkse uitgaven?

• Koop je meestal A-merken of budgetmerken?

• Werk je met een boodschappenlijstje?

• Hoe ga je om met onverwachte uitgaven?

• Op welke uitgaven zou je bezuinigen?

Sparen, schulden, lenen

• Hoeveel staat er op je spaarrekening(en) en wat is je spaardoel?

• Hoeveel wil je sparen voor noodgevallen?

• Heb je ooit schulden gehad? En hoe ben je ervan afgekomen?

• Heb je schulden of leningen die je nog moet afbetalen?

Relatie

• Hoe denk je dat koppels hun geld moeten beheren?

• Wat vind je van het delen van de financiën in een relatie?

• Wat zijn je financiële grenzen in een relatie?

• Wat vind je een financiële afknapper bij je partner?

Toekomst

• Hoe denk je over sparen en investeren voor de toekomst?

• Denk je al aan je pensioen?

• Wat zijn je financiële doelen op korte en lange termijn?

Benieuwd naar de rest van het verhaal en nog meer tips?