De man flu, ook wel bekend als de oer-Hollandse aanstelleritis, kenmerkt zich door luid snotteren, overdreven hoesten en kreunen bij iedere keer dat er van zij gewisseld wordt. Het meest frappante aan deze pseudo-ziekte: die lijkt vooral de mannelijke helft van onze samenleving te treffen. En hoe. Maar is die mythische mannengriep nou echt een ding? Bestaat deze genderspecifieke griep en wordt het tijd dat we onze negatieve beeldvorming rond zeurende, zieke mannen aan de wilgen hangen? Of worden we stiekem massaal voor de gek gehouden door onze wederhelften?

Ziek is ziek Oké, eerst even hand in eigen boezem: bij ons thuis lijd ik het hardst aan de mannengriep. Ik kan er niets aan doen, maar zodra de eerste schrale keel zich aandient moet de hele wereld op de hoogte worden gebracht van mijn tragische lot. Ik ben in theorie een groot voorstander van het fenomeen ‘ziek is ziek’. Je weet wel: pak je rust, ziek goed uit, the whole she-bang. Een prachtig, gezond principe, dat helaas niet voor mezelf geldt. Ik ben moeder, ik ben kostwinner: reken maar uit je winst. Hartstikke onmisbaar, al zeg ik het zelf.

Ik leg mijn gekerm daarom graag uit als tekenen van frustratie. ‘Hier ligt moeder de vrouw, in potentie bij machte om honger de wereld uit te helpen, maar door een vreselijke ziekte slechts in staat tot het minimale.’ Stoppen en ter plekke even een potje gaan liggen sterven is geen optie, dus zeur ik mijn weg door de dag heen in de hoop dat mijn lijden niet onogemerkt blijft. Ik vind het zelf ontzettend logisch, mijn wederhelft vindt het vooral ontzettend oneerlijk. Want, daar zit ‘m de crux, als hij het waagt ziek te worden en iets harder dan gemiddeld ademt, een keer gesmoord hoest, of durft te vragen om een paracetamol, dan is de wereld te klein. Ik ben er niet trots op, maar het is de waarheid: ik mag lijden met toeters en bellen, hij dient te sterven in stilte.

Publiciteitsstunt Navraag bij mijn vriendengroep bevestigt gelukkig al snel mijn vermoeden dat ik niet de enige ben: mannengriep velt ook in andere huishoudens niet alleen de mannen. Vriendin Nena vertelt bijvoorbeeld dat haar vrouw een rasechte mannengrieplijder is. 'De kunst van het doorbikkelen bij ziekte of pijn is haar vreemd,' vertelt Nena. 'Zij neemt – God beware me – rúst als ze ziek is. Ik vind daar dingen van.' Bij vriendin Marthe is haar vriend degene die 'zelfs te zielig is om zijn glas limonade zonder gezucht en gesteun van de tafel te pakken.' Marthe zelf vertrekt met een batterij zakdoeken naar een donkere kamer en komt er een paar dagen later weer herboren en zo fris als een hoentje uit. 'Ziek zijn is geen groepsactiviteit, dat mag je lekker zelf oplossen,' is haar devies.

Eigenlijk kan ik al snel concluderen dat vooral de ánder aan mannengriep lijdt: het is altijd de wederhelft –man, vrouw, soms zelfs de kat – die zich aanstelt en het griepseizoen ternauwernood overleeft. Goed, so far, so helemaal geen steek verder dus. Ik begin me af te vragen of die mannengriep niet de Valentijnsdag onder de ziekten is: leuk bedacht, maar volledig uit de duim gezogen door een of andere wenskaartenfabrikant. Bestaat de mannengriep überhaupt wel?

Lekker zeuren Het verlossende antwoord komt van Ted van Essen, griepexpert en voorzitter van de Nederlandse Influenza Stichting: 'Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs voor het bestaan van de mannengriep. Het influenza-virus zorgt voor een breed scala aan klachten en manifesteert zich bij iedereen anders. Waar de een ernstig ziek is, is de ander er zo weer bovenop. Daarin verschillen mannen en vrouwen niet van elkaar.'

Op de vraag hoe dat beeld van de Zeurende Zieke Man dan is ontstaan, heeft Van Essen ook een antwoord: 'Het is gewoon heerlijk om af en toe op het andere geslacht te kunnen zeuren, toch?' Ziektegedrag en het verschil in griepbeleving tussen man en vrouw hebben geen biologische oorsprong, vertelt Van Essen, maar worden vooral door de opvoeding bepaald. 'Als je vroeger veel aandacht van je moeder kreeg als je ziek of zielig was, is de kans groot dat dit gedrag doorwerkt in de rest van je leven.'

Mocht je als kind thuisblijven bij een buikgriepje en werd je verwend met beschuit en stripboeken? Dan kan dat zomaar de reden zijn dat je dertig jaar later met de pootjes omhoog op de bank gaat liggen zodra de eerste tekenen van de griep zich openbaren.

Is die mannengriep dan een uit de hand gelopen vorm van husband-bashing? Of is er meer aan de hand? Als ik mijn dilemma voorleg aan mijn man, doet hij een interessante duit in het zakje. Zijn theorie: het maatschappelijke beeld van mannelijkheid – 'gij zult geen zwakte tonen' – is zo ver doorgeslagen, dat het onhoudbaar werd. Mannen zijn net mensen: ze gingen op zoek naar een uitlaatklep, en drie keer niezen en één keer te hard zuchten later ontstond die mythische mannengriep. Geen echte ziekte dus, maar een sociale uitwas als gevolg van opgekropte emoties. Een paar dagen zwelgen in zelfmedelijden, zodat je de rest van het jaar weer de stoere man kunt zijn: natuurlijk grijp je dan elke verkoudheid aan om je eens even lekker een paar dagen in zelfzorg te wentelen.

Nu ik er toch ben Ook Van Essen kan zich in die theorie vinden. Volgens hem is het daarom logisch dat we juist zieke mannen zo lachwekkend vinden. 'Als typische man dien je je stoer te gedragen. Als mannen zich aan dit beeld onttrekken en ineens gaan miepen over een snotneus, worden daar al snel grappen over gemaakt.' Daar komt bij dat vrouwen traditioneel gezien vaker de verantwoordelijkheid voor het gezin dragen. 'The show must go on. Daarom zijn vrouwen minder snel geneigd toe te geven aan de griep,' legt Van Essen uit. Eén plus één is drie: de man neemt het er in de meeste gevallen van en de vrouw bikkelt stug door.

Toch gaan juist vrouwen vaker en sneller naar de huisarts. Dat heeft volgens Van Essen enerzijds te maken met datzelfde idee van mannelijkheid ('thuis klaag je, buiten de deur hou je je groot') en anderzijds met een fenomeen dat ook hij als oud-huisarts vaak meemaakte: de 'nu ik er toch ben'-afspraak. 'Het komt vaak voor dat moeder met de kinderen naar de huisarts gaat. En nu ze er toch is...' In zijn praktijk zag Van Essen veel vaker familiepatronen dan duidelijke verschillen tussen mannen of vrouwen als het aankwam op aanstelleritis.

'Leden van één gezin komen om elke scheet die dwars zit óf helemaal nooit. Als ze dan wél komen, weet ik meteen dat ik de klachten serieus moet nemen.' Dat geldt overigens niet alleen voor de griep. ‘Het ziektegedrag dat wij mannengriep noemen, is bij alle walen een belangrijk aspect. Als je – ik noem maar wat – een tenniselleboog hebt, voelt dat niet fijn. Daar kun je de hele dag over zeuren, maar door de nadruk te leggen op die pijn wordt het erger. Dat is bewezen: wie zich overmatig focust op zijn klachten, ervaart die klachten als pijnlijker.'

Paracetamolletje Ik voel me nogal betrapt: ik heb er net weer een dag klagen over een verrekte spier in m’n nek op zitten. Maar ik ben ook enigszins gerustgesteld. Mijn man mag dan geen originele mannengriep hebben: als hij zijn teen stoot, is die op z’n minst gebroken. En als ik hem amicaal op zijn rug sla, zijn we een hernia verder. Helemaal de dans ontspringen, lukt hem dus ook niet. Gelukkig maar. Een huis vol aanstellers voelt toch gezelliger dan in je eentje de gebeten hond zijn.

Laten we even de balans opmaken: de mannengriep is een hoax, het is allemaal de schuld van de maatschappij en van schoonmoeders in het bijzonder, en tot overmaat van ramp wordt het van veel zeuren ook geen steek beter. Wat nu? Hoe moeten de zieligerds der aarde hun vreselijke lot dragelijk maken? 'Neem maar gewoon een paracetamolletje,' is het advies van Van Essen. 'Tenzij je tot een risicogroep behoort natuurlijk, dan is het wel slim om aan de bel te trekken.'

Als ervaringsdeskundige heb ik overigens ook nog een suggestie. Weliswaar geen tips voor een wonderbaarlijke mannengriep-genezing, maar wel de ultieme oplossing om het gezucht geen munitie te laten worden in de strijd der seksen. Komt-ie: wees stil. Het maakt niet uit of je je ingewanden ophoest, ijlt van de koorts of een week lang op de wc doorbrengt: jou horen ze niet. Draag je lot als een échte vrouw! Haal zelf beschuitjes, verstop je stripboeken en ga ijverig aan de slag als je niet-zieke wederhelft in de buurt is. Aanstellen doe je vanaf nu in je eigen tijd. En mag dat allemaal niet baten? Dan zit er maar één ding op: terug naar moeders. Je snapt: ik ga m’n vluchtkoffer alvast klaarzetten.