Vijf uur. Tijd om naar huis te gaan. Snel rij ik nog even langs de slijterij. We hebben iets te vieren aankomend weekend: het is een van onze goede vrienden gelukt om een huis te kopen op deze hectische woningmarkt. Dat vraagt om een cadeau. En als ik dat niet koop, staan we vrijdag met lege handen op de stoep. Met een peperdure fles champagne op de bijrijdersstoel rij ik door naar de speelgoedwinkel voor een kinderverjaardag die dit weekend op de planning staat. Shit, gesloten. Ik denk na. Morgen heb ik ook geen tijd.

Thuis begin ik aan het eten en zodra het water kookt, schiet ik naar de wasmachine. Snel een wasje draaien, anders zitten we morgen zonder handdoeken. Ik hoor de voordeur opengaan. 'Haal jij morgen een cadeautje voor de verjaardag van je nichtje?' vraag ik aan mijn vriend. 'Is ze jarig dan?' klinkt het uit de gang.

Mental load Herkenbaar? Waarschijnlijk wel. Tenminste, wel als je net zoals ik een vrouw bent in een heterorelatie. Uit zowel nationale als internationale onderzoeken blijkt dat deze mentale inspanningen vooral op onze schouders terechtkomen. Nog interessanter is dat dit verschijnsel een naam heeft. Meerdere zelfs: al in1983 introduceerde de Amerikaanse socioloog Arlie Russell Hochschild de term emotionele arbeid. En sindsdien zijn er alleen maar termen bij gekomen, waaronder mental load en de derde shift. Die laatste volgt na de eerste shift, de betaalde arbeid van een vrouw, haar werk, en de tweede shift: het huishouden.

Lees ook: Is dat even een opluchting: dit is waarom je kinderen liever 'goed genoeg' opvoedt dan 'perfect'

De derde shift gaat over het managen van het huishouden: de mentale inspanning om alles te plannen, coördineren en onthouden, zoals tandartsafspraken of het bijvullen van het vaatwaszout. Om maar iets te noemen. 'In de literatuur wordt het beschreven als het onzichtbare werk,' vertelt socioloog Tanja van der Lippe. Van der Lippe is hoogleraar sociologie van huishoudens en arbeidsrelaties aan de Universiteit Utrecht. 'Er zijn drie opvallende kenmerken van de mental load. Allereerst is er dus het onzichtbare aspect. Ten tweede zijn deze mentale taken lastig concreet af te bakenen, waardoor je eigenlijk nooit echt klaar bent. Het derde kenmerk is dat uitbesteding praktisch onmogelijk is. Het aan een ander overlaten, is dus ook geen optie.'

The momager Vaak duikt het begrip op in gesprekken over gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Want hoewel we al sinds1983 een naam op dit fenomeen kunnen plakken, zijn het nog altijd vaak de vrouwen die het huishouden en andere dagelijkse organisatorische zaken regelen. Zelfs als ze een betaalde baan hebben. En komen er eenmaal kinderen, dan wordt die ongelijkheid vaak nog erger. Maaike Mooij (36) heeft twee kinderen. Kinderen die niet alleen dagelijks naar school gaan, maar ook zwemles krijgen en uitgenodigd worden voor kinderfeestjes. En daar sluipt al met al heel wat mentaal werk in.

'Ik heb een zoon van zeven en een dochter van vier jaar oud,' vertelt ze. 'Naast mijn werken het huishouden, hou ik de sportactiviteiten bij en welke feestjes er op de kalender staan. Daar koop ik ook de cadeautjes voor.' Als vrouw – en moeder – regel je je rot. Maar waarom blijven vrouwen die taken naar zich toetrekken? Waarom laten we de boel de boel niet gewoon? Dat heeft vooral te maken met het zogeheten 'doing gender', volgens socioloog Van der Lippe.

'Dat is de constante bevestiging van je genderidentiteit door je eigen gedrag. Gender is namelijk niet alleen biologisch, maar gaat ook over de sociale en culturele aspecten van het man- of vrouw-zijn. Het wordt dus ook bepaald door wat de samenleving van mannen of vrouwen verwacht. In lekentaal betekent dat: van vrouwen wordt verwacht dat ze zich bezighouden met zorgtaken als op de kinderen letten. Als een vrouw deze rol op zich neemt, dan is dat 'doing gender'.'

Lees ook: Mooi meegenomen: dit is waarom vrouwen korter hoeven te sporten dan mannen

Ook Maaike doet dat onbewust. 'Alles binnenshuis valt onder mijn hoede en mijn man regelt alles wat om het huis moet gebeuren, zoals reparaties en andere klusdingen. Maar feit blijft dat de zaken die binnenshuis geregeld moeten worden zich elke week weer herhalen en dus meer mentale inspanning vergen,' bevestigt Maaike. En daar wringt binnen veel relaties de schoen. Ook bij mij thuis. Mijn vriend kan het hele weekend 'uitstaan' en de overvolle wasmand negeren. Lekker onderuitgezakt op de bank films kijken. Ik? Echt niet. Ik kan pas volledig ontspannen als de vaatwasser draait, alle zwarte was (lees: de werkkleding van mijn vriend) te drogen hangt en ik het menu voor volgende week uitgestippeld heb aan de hand van aanbiedingen.

'Vrouwen zijn ook zo opgevoed,' vertelt Van der Lippe. 'Je hele jeugd door word je gesocialiseerd. Eerst door je ouders, daarna door school, later op de werkvloer. Dan internaliseer je bepaalde genderstereotiepe overtuigingen. Dan kun je inderdaad niet op de bank zitten totdat je alles afgevinkt hebt.' Vrouwen worden bovendien ook als eerste aansprakelijk gehouden als het huis niet spic en span is. 'Als er visite over de vloer komt en het huis is rommelig of hier en daar wat stoffig, dan nemen we dat bijna altijd de vrouw kwalijk. We staan er niet bij stil dat haar partner ook een emmer en een dweil kon pakken.'

Maar volgens socioloog van der Lippe houden vrouwen deze constructie ook zelf in stand. Benieuwd waarom? En benieuwd hoe we thuis voor een betere verdeling van de lasten kunnen zorgen? Je leest het in &C's meinummer 'Prikkels zijn prima' die nu in de winkels ligt, of haal 'm gewoon alvast hier: