Slechte invloed: mag je je bemoeien met de vriendschappen van je kind?

Kinderen? Fantastisch. Allemaal! Of ze nou van mezelf zijn, de buren of wildvreemden, met vingers in neuzen, dreinend en krijsend, met een grote mond of moddervette gebruiksaanwijzing: iedere baby, dreumes, peuter, kleuter of iets anders op twee benen onder de achttien kan zonder uitzondering rekenen op een plekje in mijn hart. Uhuh. Niet per se.

Dat gen zat niet vanzelfsprekend in mijn geboortepakket. Terwijl vriendinnen knokten om de beste oppasadresjes in de buurt, kroop ik als tiener liever voor een paar duiten door de drek om champignons te plukken. Schimmels boven kinderen, klaar. Dat bleef zo totdat mijn zus zich voortplantte en ik op slag verliefd werd op haar nageslacht. Er was nog hoop. Hoop die werd bevestigd toen ik zelf baby's baarde: ik beschikte over een prima werkend, luid kloppend moederhart. Sindsdien werd ik in rap tempo milder. Qua kinderen van vrienden, vriendjes en vriendinnen van mijn kinderen, maar ook in het wild – op straat, in restaurants, de trein – tolereer ik verrassend veel kleine mensen, vind ik zelf, zeker gezien de weg die ik moest afleggen. 

Toch ben ik nog steeds geen Barbamama die alle vormen, maten en soorten kindervreugd knuffelend op haar moederschoot trekt. Eerlijk is eerlijk, in sommige gevallen kan ik de warmte maar met moeite uit diezelfde schoot peuren. Bijvoorbeeld omdat het karakter van het kind nou niet bepaald het beste in dat van mijn eigen vrucht losmaakt, of omdat je van het ene kind nou eenmaal meer kunt hebben dan van het andere. Neem de opmerking die ik eens voor mijn kiezen kreeg van de zesjarige Jaap: 'Jij kunt helemaal niet hard rennen want daarvoor ben je te dik – én je bent een vrouw.' Bij een ander had ik er misschien om gelachen (misschien). Bij deze knaap niet.

Hij heeft wel vaker opmerkingen waarvan ik alleen maar kan hopen dat mijn kind ze niet overneemt, zoals zijn standaardvraag wat iets heeft gekost, want alleen als het duur is vindt hij het mooi of lekker. Ik herhaal: die gast is zes. Ik snap dat hij dat soort teksten ergens leert, waarschijnlijk thuis, en dat hij er zelf weinig aan kan doen, maar daar heeft mijn irritatie geen boodschap aan. Kortom: bij sommige vriendjes gaat de vlag uit, bij andere halfstok.

Lees ook: Zes vrouwen over de vroeggeboorte van hun kind: 'De onmacht is zwaar'Onderdaantje spelenOok Michelle heeft haar twijfels over de vriendschap tussen haar vijfjarige dochter Amy en bff Keet. 'Een groter contrast bestaat bijna niet: waar Amy verlegen, bijna schuw is, is Keet enorm nieuwsgierig en gebekt. Regelmatig mengt ze zich aan tafel in gesprekken die ik met mijn man voer of stelt ze indringende vragen als: 'Waarom mag Amy van jullie niet dit of dat?' Brrr, waar bemoeit dat kind zich mee? Het is ook glashelder wie de baas is: dominante Keet deelt de lakens uit en Amy volgt. Soms kan ik niet aanzien hoe Amy als een hondje Keets bevelen opvolgt en hoop ik dat mijn dochter van zich afbijt en Keet verbaal alle hoeken van de kamer laat zien. Dat gebeurt niet. Na weer een middagje 'onderdaantje spelen' zoals ik dat ook wel noem, zegt Amy steevast voor het slapengaan: mag ik morgen weer met Keet spelen, ze is mijn beste vriendin. Zucht...' ​​

Eva Bronsveld, pedagoog en auteur van de bestseller Temperamentvolle kinderen: 'Vriendjes zijn er om mee te spelen, maar ook om je aan te ontwikkelen. Soms zoekt je kind een vriendje van wie je als ouder kunt denken: waarom, jullie hebben altijd gedoe? Vaak zijn ze zichzelf dan aan elkaar aan het schuren.' Schuren is een waardevol proces voor jonge kinderen die zichzelf nog moeten ontdekken en dingen willen uitproberen: wat past bij mij, wat voor kind ben ik? Zulke vriendschappen kunnen ook ineens veranderen. Zo kan een meegaand kind als Amy zich lange tijd prettig voelen bij een dominant vriendinnetje en voelt zij zich veilig binnen de rolverdeling. Maar op een gegeven moment kan het botsen. Dan gaat ze op zoek naar iemand die ook wat meer meegaand is of verandert de onderlinge verhouding, waardoor de vriendschap blijft.'

Ongewenste oudersVriendjes en vriendinnetjes komen nooit alleen, daar zitten toch vaak opvoeders aan vast. Niet altijd mensen op wie je direct zit te wachten, bekent ook Simone, moeder van Koert (8) en Kaj (5): 'Ik ben er absoluut niet trots op, maar nergens betrap ik mezelf zo vaak op vooroordelen als aan het hek van het schoolplein. Ik ben allergisch voor kinderen met snotneuzen, ongekamde haren en 'aan het hek rokende ouders'. Als mijn zoons op het schoolplein vragen of ze mogen spelen met een kind dat ik niet zo zie zitten, zorgt dat soms voor nogal gênante momenten. Thuis ben ik namelijk best uitgesproken en ja, dat onthouden mijn kinderen. Laatst zei Kaj dus doodleuk: 'Mama vindt het niet zo fijn als wij samen spelen, ze vindt dat jullie huis heel erg stinkt.' De moeder van die knul stond er gewoon naast! Ik maakte maar snel een grap en nam het kind mee naar ons huis. Mijn man heeft minder last van sociaal wenselijk gedrag en is veel meer 'sturend' in het maken van speelafspraken, zo van: 'Dus Tom komt vandaag bij ons spelen? Leuk Tom, ga maar mee.' 

Wel ben ik gestopt met ongewenste ouders nog wat te drinken aan te bieden bij het ophalen, dat is al een goed begin.' Daarvan kan Hanna nog leren: 'De ouders van het crèchevriendje van onze zoon zijn echt waanzinnige plakkers. Na elke speeldate blijven ze uren hangen, terwijl ik denk: hallo, ik heb nog meer te doen. Het was zelfs zo erg dat die vader bij het ophalen een keer aanschoof bij een barbecue met vakantievrienden! Vervolgens negeerden we een halfjaar lang hun appjes of zeiden we consequent dat we niet konden. Maar omdat de liefde tussen de jongens niet overgaat, moeten we het misschien toch maar weer oppakken.' 

Het spel van je subtiel terugtrekken, heeft niet iedereen onder de knie. Zo koos Roos midden op het schoolplein voor de aanval. 'Mijn zevenjarige dochter Sam en haar vriend Tycho zijn onafscheidelijk. Het liefst spelen ze elke dag samen, en dat is prima, maar: het is altijd bij ons. Altijd. Toen er op het schoolplein weer een speeldate werd beklonken – uiteraard bij ons – was ik er klaar mee en sprak Tycho's vader aan: 'Zeg, waarom is het eigenlijk altijd bij ons?' Zonder omhaal zei die pa, sowieso een arrogante kwal: 'Omdat wij werken.' Ik legde 'm uit dat ik ook een baan heb, net als negentig procent van het schoolplein. 'Dat zal wel,' zei hij onverstoord, 'maar wij hebben allebei een échte baan.' Pardon? Ik kon me niet langer beheersen en ten overstaan van zijn zoon, mijn dochter en de rest van het plein zei ik: 'Wat ben jij een ontzettend sneue lul.' En nam mijn dochter mee. Sindsdien is de liefde tussen de kinderen gedwongen bekoeld, al vermoed ik dat Tycho binnenkort wel weer voor de deur staat: z'n ouders zullen die gratis oppas toch ook wel missen?' 

Lees ook: Verhuizen met kinderen zonder stress? Dat doe je zo!Bronsveld: 'Pedagogisch gezien is het voor het kind het fijnst als je je eigen mening erbuiten houdt: gun je kind zijn eigen zoektocht. Jij hoeft immers geen beste vrienden te worden met de ouders, dat contact kun je minimaal en puur functioneel houden. Je hoeft verder niets met die mensen. Wil je écht niet dat je kind met iemand speelt, omdat je zijn of haar ouders niet mag, dan is het trouwens wel interessant om na te gaan wat die mensen dan precies bij je triggeren.'

Geen Bad Parent AwardTerug naar kinderen die iets bij je triggeren. Zoals bij Josien het geval is met het vriendje van haar kleuter Noa. 'Pip is een pittig mannetje. Hij slaat, duwt, knijpt en is een beetje stiekem. Het ergste vind ik nog dat mijn kind dit gedrag overneemt. Als Noa bij Pip is geweest, zoekt hij fysiek de grenzen op, is hij wilder en roekelozer. Laatst betrapte ik ze op het 'stelen' van een koekje waarvoor Noa zich zichtbaar schaamde. Ik was vooral verbaasd omdat Noa zich normaal keurig aan onze afspraken houdt. Sindsdien doe ik mijn best om Pip buiten de deur te houden, bijvoorbeeld door namen van andere vriendjes te roepen. Vooralsnog zonder succes trouwens, Noa wil het liefst met Pip spelen.' 

Bronsveld: 'Soms zoekt een kind een ander kind juist op om mee te experimenteren. Hij weet dat hij met dit vriendje spannende dingen meemaakt en zijn grenzen kan opzoeken. Houdt je kind zich 'normaal' wel aan jullie afspraken en hebben jullie een goede band, dan is dit een mooie kans om dingen met hem te bespreken. In het voorbeeld van de koekjes kun je hem vragen hoe hij zich voelde toen hij iets deed waarvan hij wist dat jij het niet goed zou vinden. Niet met een opgeheven vingertje, maar 'uit interesse'. Zo help je je kind zijn eigen grenzen te laten voelen, ook bij dominantere vriendjes. Zoiets leer je ze liever als ze vier zijn, dan als ze straks zestien zijn.' 

Overigens ding je niet meteen mee naar de Bad Parent Award als je je kind af en toe wat namen van andere kinderen aanreikt. 'Je kunt je kind daarin best helpen, zodat hij ziet dat hij het met andere kinderen ook leuk kan hebben. Maar soms lukt dat gewoonweg niet en houdt je kind vast aan het vriendje dat jij niet zo ziet zitten. Mijn advies is: hou hem of haar niet buiten de deur. Als jij voor je kind bepaalt dat die vriendschap er niet mag zijn, wordt het een verboden vrucht. Verstandiger is om de vriendschap juist intensiever te begeleiden: nodig het kind bij jou uit of neem ze samen mee naar een speeltuin op een dag dat je alle tijd, ruimte en energie hebt. Op die manier heb je wat meer invloed op de interactie. Onthou ook dat een lastig vriendje voor veel leerervaringen kan zorgen. Je kunt je eigen kind hierdoor van jongs af aan begeleiden om dicht bij zichzelf te blijven en zijn eigen grenzen te bewaken. Eigenlijk kiezen kinderen een vriendschap niet voor niets, ze zijn allemaal waardevol.' Zoals kinderen allemaal leuk zijn. Ieder op zijn eigen manier. Tuurlijk. Maar doe mij soms toch maar een champignon.

Wil je meer van dit soort verhalen lezen? &C's decembernummer 'Pak maar uit' ligt nu in de winkels of is te bestellen in &C Webshop.