Valeries beide ouders zijn doof: ''Je hebt je vast nooit gehoord gevoeld," zeggen mensen vaak'

Valerie (21): 'Ik wist vroeger helemaal niet dat mijn vader en moeder 'anders' waren, voor mij was dit de normaalste zaak van de wereld. Pas toen ik naar school ging, merkte ik dat het thuis anders was dan bij anderen. Als ik na school bij iemand wilde blijven spelen, kon ik niet even bellen om te vragen of dat mocht. Ik moest eerst naar huis fietsen om het face to face vragen, want mijn ouders konden niet bellen.

Mijn moeder is doof geboren, maar sinds ze een gehoorapparaat heeft kan ze wel wat klanken horen. Mijn vader kon vroeger gewoon horen en alles doen wat een normale zevenjarige kan, tot hij op de fiets door een auto werd aangereden. Door dit ongeluk verloor hij zijn gehoor. Uiteindelijk was dat maar goed ook, anders was ik er nooit geweest, haha. Mijn ouders kennen elkaar van de slechthorende vereniging waar ze allebei lid van waren. Op de bowlingbaan raakten ze aan de praat, en zo is het balletje gaan rollen. Ik heb ook nog twee oudere broers die ook kunnen horen.

Lees ook: Marilyn heeft epilepsie: 'Mijn kinderen vonden me bewusteloos op de grond'

Als ik vertel dat mijn ouders doof zijn, dan gaan mensen er gelijk vanuit dat we in gebarentaal communiceren, maar zij kunnen dat helemaal niet. Mijn vader kan het wel 'verstaan', maar niet zelf uitbeelden. Tijdens een gesprek zei een docent dat ik zijn woorden maar moest vertalen aan mijn ouders, maar dat had natuurlijk geen zin. Daarnaast kunnen ze prima zelf een gesprek voeren, ze kunnen gewoon praten. Bij een persoonlijk gesprek redden ze zich met liplezen. Zodra ze je leren kennen, dan weten ze ook precies hoe je mond beweegt; zo gaan ze je steeds beter begrijpen. Mijn moeder is sowieso al sociaal, dus zij kletst wel met jan en alleman op een kringverjaardag, zij kan dat makkelijker doordat ze wel iets hoort. Mijn vader kan een stuk moeilijker een gesprek volgen, waardoor hij een hekel heeft aan dat soort verjaardagen. Ik zie hem voornamelijk opleven als er iemand naast hem komt zitten voor een gesprek.'

Kattenkwaad 'Vooral als kind ervaarde ik soms dat het wat lastiger was om op te groeien met dove ouders. Dat waren kleine dingen waar je zelf nooit te lang bij stilstaat. Je kan bijvoorbeeld niet zomaar je ouders roepen als er iets is. Ik ging dan met mijn broers boven klooien, maar als we ruzie kregen kon ik mijn ouders niet om 'hulp' roepen. Als puber kon ik heel boos op ze worden. Ik heb weleens gehad dat ik iets tegen mijn vader zei, en dat-ie het niet hoorde. Dan moest ik het een paar keer herhalen, en daar had ik echt geen zin in. Ik werd dan boos, maar achteraf voelde ik me altijd schuldig. Je wil zo nu en dan gewoon even heel hard tegen je ouders schreeuwen, maar dat kan ik niet. Tegenwoordig kan ik het beter relativeren. 

Toch zitten er voordelen aan het hebben van dove ouders, en al helemaal als je jong bent. Wij vonden het geweldig om allerlei grapjes uit te halen. Dan trokken we de stekker uit het stopcontact wanneer mijn moeder aan het stofzuigen was. Die bleef maar doorzuigen. Daarnaast hoefden we nooit zachtjes te doen, we konden de hele boel bij elkaar schreeuwen tijdens het spelen. Stampen op de trap, dansen met keiharde muziek op je slaapkamer: dat kon allemaal. Ook kon ik met mijn broers toen we wat ouder werden over alles praten waarvan je liever niet wil dat je ouders het horen. Je hoefde je alleen om te draaien en ze konden je niet meer liplezen. Dat is niet altijd even netjes, maar op zekere hoogte wel handig. Of soms maakte papa een hele stomme grap waar hij zelf helemaal stuk om ging. Dan deden wij heel nep mee lachen, want hij hoort toch niet dat het een neppe lach is. Hij dacht dat wij het hilarisch vonden. Eigenlijk is dat wel een beetje sneu, maar ook weer schattig tegelijkertijd.'

Vooroordelen 'Door de reacties van de buitenwereld merkte ik pas dat mijn ouders anders waren. Als ik ergens mee zat of wat problemen had, dan werd er altijd vanuit gegaan dat dit door mijn opvoeding kwam. 'Oh ja, dat komt omdat je je nooit gehoord hebt gevoeld door je ouders', zeiden mensen weleens. Daar zit natuurlijk wel een kern van waarheid in, maar zo zwart-wit is het niet. Niet alle problemen zijn te wijten aan het feit dat mijn vader en moeder doof zijn, want ze hebben het juist goed gedaan. Ze hebben gewoon drie kinderen opgevoed met wie het heel goed gaat.' Lees ook: Lucy werd als baby ontvoerd: 'Tijdens een ruzie vertelde ze dat zij mijn biologische moeder niet is'

Contact onderhouden 'Nu ik niet meer thuis woon, spreek ik ze wel een stuk minder. Hierdoor mist vooral mijn moeder een groot gedeelte van mijn leven. Soms wil ik net als elke meid gewoon even mijn moeder bellen, maar dat kan niet. Facetimen lukt ook niet, want liplezen op beeld is best moeilijk. We appen veel, maar vaak hoort ze achteraf pas wat er speelt. Ik heb wel veel contact met mijn broers. Ik merk dat ik een sterkere band heb met hen dan mijn vriendinnen hebben met hun broers. Bij die twee kon ik vroeger mijn ei kwijt, en zij regelden veel voor mij toen ik dit nog niet zelf kon. Als ik iemand moet bereiken dan bel ik hen.

Wat deze situatie nog lastiger maakt is dat ik door dit mindere contact nogal naar mijn schoonmoeder trek. Aangezien ik daar bijna elke dag ben, kan ik makkelijk met haar praten. Af en toe denk ik dan 'Oh Diederiks moeder weet op dit moment veel meer over mij dan mijn eigen moeder,' omdat ik haar nog niet bijgepraat heb, op zo'n moment wil ik snel met mama afspreken. Ik blijf toch altijd naar haar toe gaan voor alles. Ik kan haar alles vertellen, dat doe je toch liever met je eigen moeder. Dat contact vind ik belangrijk om te onderhouden; Ik wil niet dat ze het idee krijgt dat ze vervangen wordt, want dat is echt niet zo. Ze is en blijft mijn moeder, daar komt niemand voor in de plaats.'