Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: wie achteraf betaalt, leent in feite geld van de aanbieder. De eerste drie maanden is dat gratis, maar betaal je niet, dan wordt er rente in rekening gebracht. In 2022 werd op deze manier een kleine vijf miljard euro gespendeerd. Bijna een miljoen Nederlanders gebruikt dit soort diensten meer dan twintig keer per jaar.

Lees ook: Van deze uitgaven hadden financiële experts het meeste spijt

Wat is nu precies de aantrekkingskracht van diensten als Klarna en Riverty? Je voelt immers wel aan dat op deze manier betalen niet altijd een goed idee is. Gaan we met z'n allen voor de rush? 'Het is vooral zo makkelijk,' zegt Klaartje (34). 'Als ik online shop, doe ik dat altijd met achteraf betalen. Vaak bewust. Dan weet ik dat ik het me kan veroorloven. Maar ik heb zeker ook van die rushmomenten. Dan zit ik niet lekker in mijn vel of wil ik die schoenen gewoon graag hebben en dan denk ik: fuck it. Ik zie wel hoe ik het over een maand doe.'

Ook Leonie (26) shopt altijd met achteraf betalen. 'Ik vind het een fijn idee dat ik pas betaal zodra ik het pakketje heb ontvangen en goedgekeurd,' zegt ze. 'Als ik direct betaal, ben ik altijd bang dat het pakketje onderweg bij de post kwijtraakt. Of dat ik niet tevreden ben, het moet retourneren en dat het dan kwijtraakt en ik dus mijn geld kwijt ben. Ik heb bij mijn onlinebestellingen altijd wel een moment dat ik denk: ik kan het ook nu alvast betalen, dan is het afgehandeld, maar in een fractie van een seconde kies ik dan toch voor achteraf betalen. Ik weet niet zo goed waarom ik hier niet mee stop. Ik heb genoeg geld te besteden en weet heus wel dat je je geld terugkrijgt als je bestelling niet naar wens is.'

Onmiddellijke bevrediging Patrick Wessels is consumentenpsycholoog en begrijpt wel waarom achteraf betalen zo populair is. 'Als je gedrag wil beïnvloeden, moet je grenzen weghalen. Daar spelen diensten als Klarna handig op in. Door betalen – een megagrens – tijdelijk weg te halen, wordt de consument verleid tot het doen van aankopen. Ons brein vindt het lastig om de toekomst te voorspellen. Hoe we ons dan voelen. We hebben de neiging om te denken dat het in de toekomst – en dat kan ook al over een week zijn – beter zal zijn. Dat alles goed komt en dat er geen tegenvallers meer zijn. Ons brein focust namelijk met name op het positieve, tegenvallers worden onderschat. Daarom denk je al snel: over een maand kan ik het vast betalen.'

Lees ook: Zij wel, ik niet: hoe ga je om met financieel jaloers zijn op je vrienden?

Anna Werker is verantwoordelijk voor de aanvragen beschermingsbewind bij De Bewindvoerster, een organisatie die mensen onder andere helpt als ze problematische schulden hebben waar ze zelf niet uit komen. Ook zij snapt de aantrekkingskracht heel goed. 'De optie 'koop nu, betaal later' is vooral populair omdat-ie flexibiliteit biedt. Je hoeft niet te wachten tot je salaris binnen is of tot je genoeg gespaard hebt. Je ziet iets wat je wil en je kunt het meteen kopen. Dit gevoel van onmiddellijke bevrediging is wat veel mensen aantrekt. Plus: het lijkt alsof je geen directe financiële last draagt op het moment van aankoop.'

Daar kan Klaartje over meepraten. 'Soms vergeet ik dat ik die maand al één of twee aankopen heb gedaan. Als ik dan het betalingsoverzicht zie, schrik ik. Vaak kan ik het wel gewoon betalen, maar vind ik het op dat moment zonde van mijn geld. Vorig jaar had ik een openstaand bedrag van 350 euro. Ik moest echt drie keer slikken. Ik moet het beter gaan bijhouden. Maar de discipline ontbreekt me op de een of andere manier.'

Wil je weten waarom millennials met name vaker in deze valkuil trappen, wat de valkuilen zijn en hoe je beter kunt omgaan met de optie 'achteraf betalen'? Je leest het in &C's septembernummer 'Zwaar op je bek gaan' dat nú in de winkels ligt, of haal 'm hier online: